[Footnote 6: >, --501.37.1.][Footnote 7: >, --501.43. [Footnote 8: >, --501.46.][Footnote 9: >, --501.43.][Footnote 10: >, subj. of >.]
[Footnote 11: >, _of this part of Germany_.][Footnote 12: >, --501.45.][Footnote 13: >, _only one_.][Footnote 14: >, from >.][Footnote 15:
>, _for, in place of_.]
[Footnote 16: >, --501.34.][Footnote 17:
>. What case is used with this verb?]
[Ill.u.s.tration: VINEA]
LXXIII. THE STORMING OF A CITY
Publius pluris dies in Germania moratus[1] in Galliam rediit, et ad Caesaris castra se contulit. Ille quia moleste ferebat Gallos[2] eius regionis obsides dare recusavisse et exercitui frumentum praebere noluisse, const.i.tuit eis[3] bellum inferre. Agris vastatis, vicis incensis, pervenit ad oppidum validissimum quod et natura et arte munitum erat. Cingebatur muro viginti quinque pedes[4] alto. A lateribus duositum, praerupto fastigio ad planitiem vergegat; a quarto tantum[5]
latere aditus erat facilis. Hoc oppidum oppugnare, [6]c.u.m opus esset difficillimum, tamen const.i.tuit Caesar. Et castris munitis Publio negotium dedit ut res [7]ad oppugnandum necessarias pararet.
Romanorum autem oppugnatio est haec.[8] Primum turres aedificantur quibus milites in summum murum evadere possint[9]; vineae[10] fiunt quibus tecti milites ad murum succedant; plutei[11] parantur post quos milites tormenta[12] administrent; sunt quoque arietes qui murum et portas discutiant. His omnibus rebus comparatis, deinde [13]agger ab ea parte ubi aditus est facillimus exstruitur et c.u.m vineis ad ipsum oppidum agitur. Tum turris in aggere promovetur; arietibus qui sub vineis conlocati erant murus et portae discutiuntur; ballistis, catapultis, reliquisque tormentis lapides et tela in oppidum coniciuntur. Postremo c.u.m iam turris et agger alt.i.tudinem muri adaequant et arietes moenia perfregerunt,[14] signo dato milites inruunt et oppidum expugnant.
[Footnote 1: >. Is this part. active or pa.s.sive in meaning?][Footnote 2: >, subj. acc. of the infins. > and >. The indirect statement depends upon >.][Footnote 3: >, --501.15.][Footnote 4:
>, --501.21.]
[Footnote 5: >, adv. _only_.][Footnote 6: >, a clause of concession, --501.46.][Footnote 7:
[Footnote 8: >, _as follows_.][Footnote 9:
>, subjv. of purpose. Three similar constructions follow.]
[Footnote 10: >. These > were wooden sheds, open in front and rear, used to protect men who were working to take a fortification. They were about eight feet high, of like width, and double that length, covered with raw hides to protect them from being set on fire, and moved on wheels or rollers.][Footnote 11:
>, large screens or shields with small wheels attached to them. These were used to protect besiegers while moving up to a city or while serving the engines of war.]
[Footnote 12: >. The engines of war were chiefly the catapult for shooting great arrows, and the ballista, for hurling large stones. They had a range of about two thousand feet and were very effective.][Footnote 13: The
[Footnote 14:
>, from
>.]
[Ill.u.s.tration: BALLISTA]
[Ill.u.s.tration: TURRES, ARIETES, VINEA]
LXXIV. THE CITY IS TAKEN THE CAPTIVES ARE QUESTIONED
Omnibus rebus necessariis ad oppugnandum a Publio comparatis, deliberatur in concilio quod consilium [1]oppidi expugnandi ineant.[2]
Tum unus[3] ex centurionibus, vir rei militaris peritissimus, "Ego suadeo," inquit, "ut ab ea parte, ubi aditus sit[5] facillimus, aggerem exstruamus[4] et turrim promoveamus[6] atque ariete admoto simul murum discutere conemur.[5]" [6]Hoc consilium c.u.m omnibus placeret, Caesar concilium dimisit. Deinde milites hortatus ut priores victorias memoria[7] tenerent, iussit aggerem exstrui, turrim et arietem admoveri.
Neque oppidanis[8] consilium defuit. Alii ignem et omne genus telorum de muro in turrim coniecerunt, alii ingentia saxa in vineas et arietem devolverunt. Diu utrimque acerrime pugnatum est. Ne vulnerati quidem pedem rettulerunt. Tandem, [9]de tertia vigilia, Publius, quem Caesar illi operi[10] praefecerat, nuntiavit partem[11] muri ictibus arietis labefactam concidisse. Qua re audita Caesar signum dat; milites inruunt et magna c.u.m caede hostium oppidum capiunt.
Postridie eius diei, hoc oppido expugnato, [12]captivorum qui n.o.bilissimi sunt ad imperatorem ante praetorium[13] adduc.u.n.tur. Ipse, lorica aurata et paludamento purpureo insignis, captivos per interpretem in hunc modum interrogat:[14] Vos qui estis[15]?
INTERPRES. Rogat imperator qui sitis.
CAPTIVI. Filii regis sumus.
INTERPRES. Dic.u.n.t se filios esse regis.
IMPERATOR. Cur mihi tantas iniurias intulistis?
INTERPRES. Rogat cur sibi tantas iniurias intuleritis.
CAPTIVI. Iniurias ei non intulimus sed pro patria bellum gessimus.
Semper voluimus Romanis esse amici, sed Romani sine causa nos domo patriaque expellere conati sunt.
INTERPRES. [16]Negant se iniurias tibi intulisse, sed pro patria bellum gessisse. [17]Semper se voluisse amicos Romanis esse, sed Romanos sine causa se domo patriaque expellere conatos esse.
IMPERATOR. [18]Manebitisne in reliquum tempus in fide, hac rebellione condonata?
Tum vero captivi multis c.u.m lacrimis iuraverunt se in fide mansuros esse, et Caesar eos incolumis domum dimisit.
[Footnote 1: >. Is this a gerund or a gerundive construction? Cf. --501.37.][Footnote 2: >. --501.50.][Footnote 3: >. subj. of >.]