ad meos caros revertar. Saluta nostrum Publium amicissime et valetudinem tuam cura diligenter. [22]Kalendis Martiis."
[Footnote 1: _was ten years old_.]
[Footnote 2:
[Footnote 3: >, --501.20.][Footnote 4:
>, dat. with inimicas, cf. --501.16.]
[Footnote 5: >, --501.33.][Footnote 6: >, --501.40.][Footnote 7: >, cf. annos, 1. 9.][Footnote 8:
[Footnote 9: This is the usual form for the beginning of a Latin letter. First we have the greeting, and then the expression Si vales, etc. The date of the letter is usually given at the end, and also the place of writing, if not previously mentioned in the letter.]
[Footnote 10: >, _where_.][Footnote 11: >, _thank G.o.d_, in our idiom.][Footnote 12: Asia refers to the Roman province of that name in Asia Minor.]
[Footnote 13:
[Footnote 14: >, _and no longer_.][Footnote 15:
[Footnote 16: What construction?]
[Footnote 17: >, --501.35.][Footnote 18: >, --501.40.][Footnote 19:
[Footnote 20: >, cf. >, l. 6.]
[Footnote 21: Why not
[Footnote 22: >, _the Calends_ or _first of March_; abl. of time, giving the date of the letter.]LXIV. LENTULUS REACHES HOME PUBLIUS VISITS POMPEII WITH HIS FATHER
Post paucos dies navis M. Corneli Lentuli portum Miseni[1] petiit, qui portus non longe a Pompeiis situs est; quo in portu cla.s.sis Romana ponebatur et ad pugnas navalis ornabatur. Ibi naves omnium generum conspici poterant. Iamque incredibili celeritate navis longa qua Lentulus vehebatur litori adpropinquavit; nam non solum vento sed etiam remis impellebatur. In alta puppe stabat gubernator et non procul aliqui milites Romani c.u.m armis splendidis, inter quos clarissimus erat Lentulus. Deinde servi remis contendere cessaverunt[2]; nautae velum contraxerunt et ancoras iecerunt. Lentulus statim e navi egressus est et[3] ad villam suam properavit. Eum Iulia, Publius, totaque familia exceperunt. [4]Qui complexus, quanta gaudia fuerunt!
Postridie eius diei Lentulus filio suo dixit, "Veni, mi Publi, mec.u.m.
Pompeios iter hodie faciam. Mater tua suadet[5] ut fructus et cibaria emam. Namque pluris amicos ad cenam vocavimus et multis rebus[6] egemus.
Ea hortatur ut quam primum proficiscamur." "Libenter, mi pater," inquit Publius. "Tec.u.m esse mihi semper est gratum; nec Pompeios umquam vidi.
Sine mora proficisci paratus sum." Tum celeriter currum conscenderunt et ad urbis muros vecti sunt. Stabiana porta[7] urbem ingressi sunt.
Publius stratas vias miratur et saxa altiora quae in medio disposita erant et altas...o...b..tas quas rotae inter haec saxa fecerant. Etiam strepitum miratur, mult.i.tudinem, carros, fontis, domos, tabernas, forum[8] c.u.m statuis, templis, reliquisque aedificiis publicis.
[Footnote 1: Misenum had an excellent harbor, and under the emperor Augustus became the chief naval station of the Roman fleet. See map of Italy.]
[Footnote 2: Why is the infinitive used with >?][Footnote 3: See Plate I, Frontispiece.]
[Footnote 4: Observe that these words are exclamatory.]
[Footnote 5: What construction follows >? --501.41.][Footnote 6: >, --501.32.][Footnote 7: This is the abl. of the _way by which_ motion takes place, sometimes called the abl. of route. The construction comes under the general head of the abl. of means. For the scene here described, see Plate II, p. 53, and notice especially the stepping-stones for crossing the street (>).][Footnote 8: The forum of Pompeii was surrounded by temples, public halls, and markets of various sorts. Locate Pompeii on the map.]
LXV. A DAY AT POMPEII
Apud forum e curru descenderunt et Lentulus dixit, "Hic sunt multa tabernarum genera, mi Publi. Ecce, trans viam est popina! [1]Hoc genus tabernarum cibaria vendit. Fructus quoque ante ianuam stant. Ibi cibaria mea emam." "Optime," respondit Publius. "At ubi, mi pater, crustula emere possumus? Namque mater n.o.bis imperavit [2]ut haec quoque pararemus. Timeo ut[3] ista popina vendat crustula." "Bene dicis,"
inquit Lentulus. "At nonne vides illum fontem a dextra ubi aqua per leonis caput fluit? In illo ipso loco est taberna pistoris qui sine dubio vendit crustula."
Brevi tempore[4] omnia erant parata, iamque [5]quinta hora erat. Deinde Lentulus et filius ad cauponam properaverunt, quod fame[6] et siti[7]
urgebantur. Ibi sub arboris umbra sederunt et puero imperaverunt ut sibi[8] cib.u.m et vinum daret. Huic imperio[9] puer celeriter paruit. Tum laeti se[10] ex labore refecerunt.
Post prandium prefecti sunt ut alia urbis spectacula viderent. Illo tempore fuerunt Pompeiis[11] multa templa, duo theatra, thermae magnumque amphitheatrum, quae omnia post paucos annos flammis atque incendiis Vesuvi et terrae motu deleta sunt. Ante hanc calamitatem autem homines [12]nihil de monte veriti sunt. In amphitheatro quidem Publius morari cupivit ut spectacula gladiatoria videret, quae in[13] illum ipsum diem proscripta erant et iam [14]re vera inceperant. Sed Lentulus dixit, "Morari, Publi, [15]vereor ut possimus. Iam decima hora est et via est longa. Tempus suadet ut quam primum domum revertamur." Itaque servo imperavit ut equos iungeret, et solis occasu[16] ad villam pervenerunt.
[Footnote 1: We say, _this kind of shop_; Latin, _this kind of shops_.]
[Footnote 2: >, --501.41.][Footnote 3: How is > translated after a verb of fearing? How >? Cf. --501.42.][Footnote 4: >, --501.35.][Footnote 5: >. The Romans numbered the hours of the day consecutively from sunrise to sunset, dividing the day, whether long or short, into twelve equal parts.][Footnote 6: > shows a slight irregularity in that the abl.ending > is long.]
[Footnote 7: >, _thirst_, has > in the acc. sing., > in the abl. sing., and no plural.][Footnote 8: Observe that the reflexive p.r.o.noun > does not here refer to the subject of the subordinate clause in which it stands, but to the subject of the main clause. This so-called _indirect_ use of the reflexive is often found in object clauses of purpose.]