[Footnote 9: What case? Cf. --501.14.]
[Footnote 10: >, cf. p. 205, l. 7, and note.][Footnote 11:
>, --501.36.1.]
[Footnote 12: >, _had no fears of the mountain_.]
[Footnote 13: >, _for_.][Footnote 14: >, _in fact_.][Footnote 15: >, --501.42.][Footnote 16: >, --501.35.]LXVI. LENTULUS ENGAGES A TUTOR FOR HIS SON
A primis annis quidem Iulia ipsa filium suum docuerat, et Publius non solum [1]pure et Latine loqui poterat sed etiam commode legebat et scribebat. Iam Ennium[2] aliosque poetas legerat. Nunc vero Publius [3]duodecim annos habebat; itaque ei pater bonum magistrum, [4]virum omni doctrina et virtute ornatissimum, paravit, [5]qui Graeca, musicam, aliasque artis doceret. [6]Namque illis temporibus omnes fere gentes Graece loquebantur. c.u.m Publio alii pueri, Lentuli amicorum filii,[7]
discebant. Nam saepe apud Romanos mos erat [8]non in ludum filios mittere sed domi per magistrum docere. Cotidie discipuli c.u.m magistro in perist?lo[9] Marci domus sedebant. Omnes pueri bullam auream, originis honestae signum, in collo gerebant, et omnes toga praetexta amicti erant, [10]quod nondum sedecim annos[11] nati sunt.
[Footnote 1:
>, freely, _could speak Latin well_.
What is the literal translation?]
[Footnote 2: >, the father of Latin poetry.][Footnote 3: >, cf. p. 206, l. 8, and note.][Footnote 4: >, etc., _a very well-educated and worthy man_.Observe the Latin equivalent.]
[Footnote 5: >, a relative clause of purpose. Cf. ---- 349, 350.][Footnote 6: In Caesar"s time Greek was spoken more widely in the Roman world than any other language.]
[Footnote 7: >, in apposition with >.]
[Footnote 8: >. This infinitive clause is the subject of >. Cf. --216. The same construction is repeated in the next clause, >. The object of > is > understood.][Footnote 9: The peristyle was an open court surrounded by a colonnade.]
[Footnote 10: At the age of sixteen a boy laid aside the _bulla_ and the _toga praetexta_ and a.s.sumed _toga virilis_ or manly gown.]
[Footnote 11: > means literally, _they were born not yet sixteen years_. This is the usual expression for age. What is the English equivalent?][Ill.u.s.tration: TABULA ET STILUS]
SCENE IN SCHOOL AN EXERCISE IN COMPOSITION
DISCIPULI. Salve, magister.
MAGISTER. Vos quoque omnes, salvete. [1]Tabulasne portavistis et stilos?
D. Portavimus.
M. Iam fabulam Aesopi[2] discemus. Ego legam, vos in tabulis scribite.
Et tu, Publi, da mihi e capsa[3] Aesopi volumen.[4] Iam audite omnes: _Vulpes et Uva_.
Vulpes olim fame coacta uvam dependentem vidit. Ad uvam saliebat, sumere conans. Frustra diu conata, tandem irata erat et salire cessans dixit: "Illa uva est acerba; acerbam uvam [5]nihil moror."
Omnia"ne scripsistis, pueri?
D. Omnia, magister.
[Footnote 1: Tablets were thin boards of wood smeared with wax. The writing was done with a stylus, a pointed instrument like a pencil, made of bone or metal, with a k.n.o.b at the other end. The k.n.o.b was used to smooth over the wax in making erasures and corrections.]
[Footnote 2:
[Footnote 3: A cylindrical box for holding books and papers, shaped like a hatbox.]
[Footnote 4: Ancient books were written on rolls made of papy"rus.]
[Footnote 5: >, _I care nothing for_.]LXVII. PUBLIUS GOES TO ROME TO FINISH HIS EDUCATION
Iamque Publius, [1]quindecim annos natus, [2]primis litterarum elementis confectis, Romam petere voluit ut scholas grammaticorum et philosophorum frequentaret. Et facillime patri[3] suo, qui ipse philosophiae studio tenebatur, persuasit. Itaque [4]omnibus rebus ad profectionem comparatis, pater filiusque equis animosis vecti[5] ad magnam urbem profecti sunt. Eos proficiscentis Iulia totaque familia votis precibusque prosecutae sunt. Tum per loca[6] plana et collis silvis vest.i.tos viam ingressi sunt ad Nolam, quod oppidum eos hospitio modico excepit. Nolae[7] duas horas morati sunt, quod sol meridia.n.u.s ardebat.
Tum recta via[8] circiter viginti milia[9] pa.s.suum[9] Capuam,[9] ad insignem Campaniae urbem, contenderunt. Eo[10] multa nocte defessi pervenerunt. [11]Postridie eius diei, somno et cibo recreati, Capua discesserunt et [13]viam Appiam ingressi, quae Capuam tangit et usque ad urbem Romam ducit, ante meridiem Sinuessam pervenerunt, quod oppidum tangit mare. Inde prima luce proficiscentes Formias[13] properaverunt, ubi Cicero, orator clarissimus, qui forte apud villam suam erat, eos benigne excepit. Hinc [14]itinere viginti quinque milium pa.s.suum facto, Tarracinam, oppidum in saxis altissimis situm, viderunt. Iamque non longe aberant paludes magnae, quae multa milia pa.s.suum undique patent.
Per eas pedestris via est gravis et in nave viatores vehuntur. Itaque [15]equis relictis Lentulus et Publius navem conscenderunt, et, una nocte in transitu consumpta, Forum Appi venerunt. Tum brevi tempore Aricia eos excepit. Hoc oppidum, in colle situm, ab urbe Roma sedecim milia pa.s.suum abest. Inde declivis via usque ad latum campum ducit ubi Roma stat. Quem ad loc.u.m ubi Publius venit et Romam adhuc remotam, maximam totius...o...b..s terrarum urbem, conspexit, summa admiratione et gaudio adfectus est. Sine mora descenderunt, et, medio intervallo quam celerrime superato, urbem porta Capena ingressi sunt.
[Footnote 1: >, etc., cf. p. 210, l. 5, and note.][Footnote 2:
>, abl. abs. Cf. --501.28.]
[Footnote 3:
>, dat. with
>.]
[Footnote 4: >, cf. note 2.][Footnote 5: >, perf. pa.s.s. part. of >.][Footnote 6: What is there peculiar about the gender of this word?]
[Footnote 7: >, locative case, --501.36.2.][Footnote 8: >, cf. >, p. 208, l. 7, and note.]
[Footnote 9: What construction?]
[Footnote 10: >, adv. _there_.][Footnote 11:
>, _on the next day_.]