o felix, seu mas seu femina siue necutrum, felix quae Veneris foedera nulla coit!
mors illi Venus est, sola est in morte uoluptas: ut possit nasci, appet.i.t ante mori.
ipsa sibi proles, suus est pater et suus heres, nutrix ipsa sui, semper alumna sibi.
ipsa quidem, sed non eadem est; eademque nec ipsa est, aeternam uitam mortis adepta bono.
CATO
290(?) A.D.
_311. Moral Distichs_
_i_
_Learning_
(_a_) INSTRVE praeceptis animum, ne discere cessa; nam sine doctrina uita est quasi mortis imago.
(_b_) multa legas facito, tum lectis neglege multa; nam miranda canunt, sed non credenda poetae.
(_c_) disce sed a doctis, indoctos ipse doceto: propaganda etenim est rerum doctrina bonarum.
(_d_) discere ne cessa: cura sapientia crescit, rara datur longo prudentia temporis usu.
(_e_) disce aliquid; nam c.u.m subito Fortuna recessit, ars remanet uitamque hominis non deserit umquam.
_ii_
_Religion_
(_a_) SI deus est animus, n.o.bis ut carmina dic.u.n.t, hic tibi praecipue sit pura mente colendus.
(_b_) an di sint caelumque regant ne quaere doceri: c.u.m sis mortalis, quae sunt mortalia cura.
(_c_) quid deus intendat noli perquirere sorte: quid statuat de te sine te deliberat ille.
(_d_) ture deum placa, uitulum sine crescat aratro: ne credas gaudere deum c.u.m caede litatur.
_iii_
_Friendship_
(_a_) SI potes, ignotis etiam prodesse memento: utilius regno est meritis adquirere amicos.
(_b_) c.u.m tibi uel socium uel fidum quaeris amic.u.m, non tibi fortuna est hominis sed uita petenda.
(_c_) ignotum notis noli praeponere amicis: cognita iudicio constant, incognita casu.
(_d_) uincere c.u.m possis, interdum cede sodali, obsequio quoniam dulces retinentur amici.
(_e_) gratior officiis, quo sis mage carior, esto, ne nomen subeas quod dic.u.n.t officiperdi.
(_f_) officium alterius multis narrare memento; at quaec.u.mque aliis benefeceris ipse, sileto.
(_g_) d.a.m.naris numquam post longum tempus amic.u.m: mutauit mores, sed pignora prima memento.
_iv_
_Death_
(_a_) NE timeas illam, quae uitae est ultima finis: qui mortem metuit, quod uiuit, perdit id ipsum.
(_b_) linque metum leti; nam stultum est tempore in omni, dum mortem metuas, amittere gaudia uitae.
(_c_) fac tibi proponas, mortem non esse timendam: quae bona si non est, finis tamen illa malorum est.
(_d_) rebus in aduersis animum submittere noli: spem retine; spes una hominem nec morte relinquit.
_v_
_The Speech of Men_
(_a_) PROSPICITO tec.u.m tacitus quid quisque loquatur: sermo hominum mores et celat et indicat idem.
(_b_) contra uerbosos noli contendere uerbis: sermo datur cunctis, animi sapientia paucis.
(_c_) c.u.m te aliquis laudat, iudex tuus esse memento: plus aliis de te quam tu tibi credere noli.
(_d_) iudicium populi numquam contempseris unus: ne nulli placeas, dum uis contemnere multos.
(_e_) c.u.m recte uiuas, ne cures uerba malorum: arbitrii non est nostri quid quisque loquatur.
(_f_) si uitam inspicias hominum, si denique mores, c.u.m culpant alios: nemo sine crimine uiuit.
_vi_
_Wives and Slaves_
(_a_) CVM seruos fueris proprios mercatus in usus et famulos dicas, homines tamen esse memento.
(_b_) nil temere uxori de seruis crede querenti: semper enim mulier quem coniux diligit odit.
(_c_) uxoris linguam, si frugi est, ferre memento; namque malum est non uelle pati nec carpere posse.
(_d_) uxorem fuge ne ducas sub nomine dotis, nec retinere uelis, si coeperit esse molesta.